Sombrero Galaksisi’nin James Webb Uzay Teleskobu Tarafından Yeni Görüntüsü Paylaşıldı

Sombrero Galaksisi, James Webb Uzay Teleskobu (JWST) tarafından çekilen çarpıcı bir yeni görüntü ile gündemde. Orta kızılötesi ışıkla çekilen bu görüntü, galaksinin dış halkasında bulunan toz kümelerini detaylı bir şekilde ortaya koyuyor. Hubble ve Spitzer uzay teleskoplarına kıyasla, JWST’nin çektiği görüntü daha ayrıntılı ve detaylı.

JWST’den harika Sombrero görüntüsü

Sombrero Galaksisi, adını Meksika şapkasına benzer geniş kenarı ve şişkin merkezinden alıyor. Ancak JWST’nin Orta Kızılötesi Aracı (MIRI) sayesinde, galaksinin ikonik görünümü neredeyse kaybolmuş durumda. MIRI, gaz ve toz bulutlarının arasından bakarak, galaksinin parlak çekirdeğini çevreleyen tozlu halkayı ortaya çıkardı.

Başak (Virgo) Takımyıldızı’nda bulunan ve Dünya’dan yaklaşık 31 milyon ışık yılı uzaklıkta yer alan Sombrero Galaksisi (Messier 104), yakınımızdaki en büyük spiral galaksi olarak dikkat çekiyor. Toplam 260 milyar Güneş kütlesine eşdeğer yıldız barındıran bu galaksi, Samanyolu’nun toplam yıldız kütlesinin beş katına denk geliyor ve hemen hemen aynı boyutta olmasına rağmen yıldız oluşumu açısından farklılık gösteriyor.

Yeni yıldızların oluştuğu yerlerde biriken toz genellikle toz bulutları arasında birikir. Ancak Sombrero Galaksisi’nde yıldız oluşumu için gerekli olan moleküler hidrojen gazı gibi temel malzemeler sınırlıdır. Galaksinin merkezi şişkinliğinin, milyarlarca yıl önce gerçekleşen devasa bir yıldız patlaması sırasında oluştuğuna inanılmaktadır. Bu nedenle bugün yıldız oluşumu, toz bakımından zengin dış halkasında yoğunlaşmaktadır.

Yalnızlık onu bitiriyor

2005 yılında Spitzer Uzay Teleskobu tarafından çekilen bir Sombrero Galaksisi görüntüsü.

Başak Galaksi Kümesi’ne yakın olmasına rağmen Sombrero Galaksisi, genellikle izole bir bölgede bulunur. Bu yalnızlık, galaksinin evrimini önemli derecede etkiler. Yakın galaksi çarpışmaları genellikle gaz ve tozu merkezî kara deliğe doğru çeker ve galaksinin çekirdeğini aktif hale getirir. Ancak Sombrero, bu tür etkileşimler yaşamamış gibi görünmektedir.

Galaksinin merkezinde yaklaşık bir milyar Güneş kütlesi büyüklüğünde bir süper kütleli kara delik bulunmaktadır. Bugün oldukça sakin olan bu kara delik, geçmişte daha aktif olmuştur. 2024 yılında yapılan bir araştırmada, galaksiden uzaklara kadar yayılan radyo dalgası üreten parçacık lobları keşfedilmiştir. Bu loblar, galaksi çekirdeğinden yayılan güçlü jetlerin bir kalıntısıdır. Günümüzde, Sombrero Galaksisi’nin kara deliği neredeyse tamamen pasif durumdadır ve sadece birkaç ışık yılı uzunluğunda zayıf jetler üretmektedir. Bu sakin dönem, galaksinin “parti günlerinin” sona erdiğini ve geçmişteki etkinliklerin yerini huzurlu bir evrim sürecine bıraktığını göstermektedir.